Uygur dönemine ait mani dininin etkisindeki edebiyatta “nazım,
manzume, şiir” için Hintçe’den geçen "şlok" ve Türkçe "takşut"
kelimeleri kullanılmıştır. "Küg" kelimesi de şiir ve nazım için
kullanılmıştır.Manici şiirin nazım birimi genellikle dörtlüktür. Mısra başı kafiyesinden başka ahenk unsurları da vardır. Hece sayısı bakımından belli bir düzen yoktur.Manici çevreden kalma sekiz şiir bilinmektedir. Bunlardan ikisinin
şairi Aprın Çor Tigin’dir. Aprın Çor Tigin, Türk edebiyatı tarihi
açısından çok önemli bir isimdir; çünkü o, adı bilinen ilk Türk
şairidir. Bir başka ifadeyle şairi belli olan ilk şiirler ona
aittir.Turfan kazılarında bulunan şiirleri ilk kez A. von Le Coq
tarafından 1919’da yayımlanmıştır. Elimize geçen iki şiirinden ilki, üç
dörtlükten oluşan ve ilâhî tarzında yazılmış bir övgü olup ilk dörtlüğü
zedelenmiştir. Aprın Çor Tigin’in ikinci şiiri, aşk konusunda yazılmış
din dışı bir şiirdir. Yedi dörtlükten oluşan bu şiirin ilk dörtlüğü
kayıptır.“Sevgili” adı verilebilecek olan bu şiir, Uygur edebiyatının,
dolayısıyla Türk şiirinin ilk ve en eski lirik şiir örneği sayılır:
SEVGİLİ
kasınçığımın
öyü kadgurar men
kadgurdukça
kaşı
körtlem
kavışıgsayur
men
Yavuklumu
düşünüp dertleniyorum.
dertlendikçe
kaşı
güzelim
kavuşmayı
özlüyorum
öz
amrakımın öyür men
öyü
evirür men ödü/…/ çün
öz
amrakımın
öpügseyür
men
Kendi
sevgilimi düşünürüm ben
düşünürüm
düşünürüm de… [mısra kopuk!]
kendi
sevgilimi
öpmek
isterim ben
barayın
tiser
baç
amrakım
baru
yime umaz men
bağırsakım
Kaçıp
gitsem
güzel
sevgilim
gene de
gidemem ki ben
merhametlim!
kireyin
tiser
kiçigkiyem
kirü
yime urnaz men
kin
yıpar yıdlıgım
Sokulayım
desem (sana)
yavrucuğum
gene de
sokulamam ki ben
misk
gibi güzel kokulum!
yaruk
tengriler
yarlıkazunın
yavaşım
birle
yakışıpan
ardılmalım
Işık
Tanrılar
sayesinde
huyu
güzelimle
birleşip
ayrılmayalım
küçlüg
priştiler
küç
birzünin
közi
karam birle
külüşüpen
külüşügin oluralım
Kudretli
meleklerin
kudreti
sayesinde
kara
gözlümle
gülüşüp
oturalım.
Hiç yorum yok:
Yorum Gönder